Waar werd Delfts aardewerk gemaakt en verkocht?

Op hun hoogtepunt maken de Delftse plateelbakkerijen miljoenen stukken Delfts aardewerk per jaar. Die worden natuurlijk niet alleen verkocht in Delft, maar gaan via de grote handelssteden de hele wereld over.

Van wie zijn de plateelbakkerijen?

Vanaf de middeleeuwen is de stedelijke nijverheid georganiseerd in gilden. Het gilde behartigt de belangen van de sector bij het stadsbestuur en schermt het beroep af. Je mag alleen een bedrijf beginnen als je meester bent binnen het betreffende gilde. Zo controleert het gilde ook de kwaliteit van het product en de afzetmarkt.

Kunstambachten in Delft zijn aangesloten bij het Lucasgilde

De plateelbakkers in Delft maken deel uit van het Lucasgilde, waarbij ook andere kunstambachten zijn aangesloten: schilders, glazenmakers, borduurwerkers, beeldhouwers, boek- en verkopers en kunstverkopers.

Winkels en venters

In het woonhuis van de eigenaar of beheerder van de plateelbakkerij is vaak een winkelkamer, waarin het aardewerk is uitgestald op tafels en planken. Particuliere kopers en kleinere handelaren kunnen hun aardewerk hier direct kopen. Grotere handelaren worden op kantoor ontvangen om afspraken te maken.

Detail van: Gezicht op de Grote Markt in Delft. Op de achtergrond, aan de rand van de markt, zijn kramen of winkeletalages te zien. Collectie Nationaal Archief. • Bron

Zo toont plateelbakkerij De Drie Porceleyne Flessies, volgens een notariële actie uit 1665, in de winkelkamer schotels, kopjes, kannen en bloempotten. In het pakhuis van de bakkerij staan de voorraden met divers aardewerk hoog opgestapeld.

In de winkelkamer van de bakkerij is het aardewerk uitgestald op tafels en planken

Detail van: Straatverkoopster aardewerk "Aerde Plateelen", Leonaert Bramer, 17de eeuw, collectie Bijzondere Collecties Universiteit Leiden. • Bron

In de rest van het land wordt het aardewerk verkocht in winkels, op markten en kermissen en door straatventers. Het grootste deel van de handel loopt via koopmanshuizen en winkeliers in handelssteden als Amsterdam en Rotterdam. Verpakt in manden of kisten gaat het aardewerk op schuiten naar deze steden.

Buitenland

Deze handelssteden zijn ook belangrijke doorvoerhavens voor de export naar het buitenland. In bewaard gebleven schuldboeken van de Delftse plateelbakkerijen is te zien dat het aardewerk wordt verkocht aan de buurlanden, maar ook aan Denemarken, Polen en zelfs Curaçao of Boston. Zo wordt sojasaus uit Japan in de 19de eeuw verpakt in flessen van Delfts aardewerk. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Delfts aardewerk te vinden is in museale en particuliere collecties over de hele wereld.

Sojafles van Delfts aardewerk met opschrift "MANDARINZOYA. D. Boer. Japansch Magazyn. S’Hage", 1840-150, collectie Nederlands Openluchtmuseum. • Bron